The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience

710

การศึกษาเรื่อง การสืบทอดพันธุ์¹ หรือ การทดแทนประชากร¹ เกี่ยวข้องกับกระบวนการธรรมชาติซึ่งประชากรจะแทนที่จํานวนตัวเอง ทฤษฎีที่อยู่เบื้องหลังในความหมายทางคณิตศาสตร์ของศัพท์นี้ มองประชากรเป็นเสมือน ทรัพยากรที่ทําให้เกิดใหม่ได้² มีความแตกต่างระหว่าง การสืบทอดพันธุ์รวม³หรือ การทดแทนรวม³ที่ไม่ได้คิดรวมภาวะการตายก่อนการสิ้นสุดของระยะเวลาการสืบทอดพันธุ์ (620-1) กับ การสืบทอดพันธุ์สุทธิ⁴หรือ การทดแทนสุทธิ⁴ซึ่งนําเอาภาวะการตายมาพิจารณาด้วย

• 1. เขียนว่า reproductivity ก็ได้ ความหมายอย่างอื่นของการสืบทอดพันธุ์ ดู 601-2

711

ในการศึกษาเรื่องการทดแทนนี้ ดัชนีที่ใช้คือ อัตราการทดแทน¹ หรือ อัตราสืบทอดพันธุ์¹ โดยทั่วไปอัตราสืบทอดพันธุ์เป็น อัตราสืบทอดพันธุ์สตรี² หรือ อัตราสืบทอดพันธุ์มารดา² อัตราสืบทอดพันธุ์สุทธิ³ของผู้หญิงนิยามว่าเป็นจํานวนเฉลี่ยของลูกสาวที่ยังมีชีวิตอยู่ที่เกิดจากรุ่นเกิด (116-2) ของผู้หญิงที่สมมุติขึ้นรุ่นหนึ่งซึ่งมีอัตราเจริญพันธุ์รายอายุ (631-8) และอัตราการตาย (401-2)ที่เป็นอยู่ปัจจุบัน อัตราสืบทอดพันธุ์รวม⁴ของผู้หญิงคํานวณได้ด้วยวิธีเดียวกันโดยมีข้อสมมุติว่าภาวะการตายก่อนสิ้นสุดอายุสืบทอดพันธุ์เป็นศูนย์ อัตราสืบทอดพันธุ์บุรุษ⁵ หรือ อัตราสืบทอดพันธุ์บิดา⁵คํานวณได้ด้วยวิธีเดียวกันโดยใช้การเกิดเป็นเพศชายและรุ่นเกิดของผู้ชาย และ อัตราสืบทอดพันธุ์ร่วม⁶ประเภทต่างๆ ก็คํานวณได้โดยนําเอาการเกิดและรุ่นเกิดทั้งสองเพศมาใช้ในการคํานวณ เมื่อประสบการณ์การมีบุตรของรุ่นเกิดจริงๆ นํามาใช้ในการคํานวณอัตราสืบทอดพันธุ์ ก็จะได้ อัตราสืบทอดพันธุ์ตามรุ่น⁷ หรือ อัตราสืบทอดพันธุ์ตามรุ่นวัย⁷ ภาวะการตายและภาวะเจริญพันธุ์ที่ใช้ในการคํานวณอัตราเหล่านี้จะอ้างถึงช่วงเวลาที่ต่างกัน ในกรณีที่ไม่มีสถิติภาวะเจริญพันธุ์รายอายุ อาจนําดัชนีที่เรียกว่า ดัชนีการทดแทน⁸มาใช้ อัตราส่วนนี้โยงผลหารของประชากรเด็กในกลุ่มอายุหนึ่ง (เป็นกฎว่าใช้อายุ 0-4 ปี) ต่อจํานวนของผู้หญิงในวัยมีบุตรในประชากรจริง ไปยังผลหารเช่นเดียวกันในประชากรคงที่ (703-6)

712

ดัชนีการทดแทนอื่นๆ ก็คํานวณได้ ตัวอย่างเช่น อัตราสืบทอดพันธุ์สุทธิแยกออกเป็น ส่วนประกอบที่ถูกต้องตามกฎหมาย¹ และ ส่วนประกอบที่ไม่ถูกต้องตามกฎหมาย² ในเรื่องนี้ สามารถคํานวณ อัตราสืบทอดพันธุ์สมรส³ แสดงจํานวนลูกสาวที่ถูกต้องตามกฎหมายที่จะเกิดกับผู้หญิงเกิดใหม่ถ้าอัตราปัจจุบันของภาวะการตาย ภาวะเจริญพันธุ์ ภาวะสมรส และการสิ้นสลายของการแต่งงานยังคงอยู่ไม่เปลี่ยนแปลง โดยทั่วไปจะใช้อัตราเหล่านั้นของผู้หญิง แต่การคํานวณอัตราเหล่านั้นสําหรับผู้ชายก็ทําได้

713

อัตราสืบทอดพันธุ์สุทธิ (711-3) และอัตราแท้จริงของการเพิ่มตามธรรมชาติ (703-1) สัมพันธ์ซึ่งกันและกันอย่างใกล้ชิด อัตราสืบทอดพันธุ์สุทธิวัดการเพิ่มขึ้นในประชากรคงรูป (703-2) ที่มีอัตราเจริญพันธุ์รายอายุและอัตราการตายแบบหนึ่งในช่วงเวลาหนึ่งเท่ากับ ระยะเวลาเฉลี่ยระหว่างรุ่นวัย¹ หรือ ช่วงห่างเฉลี่ยระหว่างรุ่นวัย¹ ความยาวของชั่วคนผู้หญิงนี้มีค่าเท่ากับ อายุเฉลี่ยของมารดา²ที่ให้กําเนิดบุตรสาวที่มีชีวิตด้วยอัตราเจริญพันธุ์รายอายุและอัตราตายที่เป็นอยู่ปัจจุบัน อัตราสืบทอดพันธุ์ช่วงเวลาเป็นดัชนีปัจจุบัน (cf. 152) ซึ่งโยงไปยัง รุ่นสมมุติ³ หรือ รุ่นสังเคราะห์³

• 2. อายุเฉลี่ยของภาวะเจริญพันธุ์ ได้แก่อายุเฉลี่ยของอัตราเจริญพันธุ์ซึ่งเป็นเพียงค่าประมาณระยะเวลาเฉลี่ยของชั่วคน ระยะเวลาเฉลี่ยของชั่วคนผู้ชายก็คล้ายๆ กัน คือ เท่ากับอายุเฉลี่ยของบิดาเมื่อเกิดบุตรของตน

* * *