The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience

71

710

Teoria reprodukcji ludności ¹ dotyczy procesu odnowy generacji (por. 116), w obrębie ludności rozważanej jako zbiorowość ulegającą odnowie ², w matematycznym znaczeniu tego słowa. Mówi się o reprodukcji brutto ³, gdy pomija się zgony w wieku niższym od górnej granicy okresu rozrodczego (620-1) i o reprodukcji netto ⁴, gdy uwzględnia się takie zgony.

711

Wielkościami najczęściej używanymi przy badaniu reprodukcji ludności są współczynniki reprodukcji ¹ Oblicza się przeważnie współczynniki reprodukcji kobiet ². Współczynnik reprodukcji netto kobiet ³ (por. 713), jest to przeciętna liczba żywych córek, jaką wydałaby na świat hipotetyczna grupa nowo urodzonych dziewcząt (118-2), podlegająca istniejącej w danym czasie płodności (631-8) i wy-mieralności (401-8) według wieku. Współczynnik reprodukcji brutto kobiet ⁴ oblicza się w sposób analogiczny przy założeniu, że nie ma zgonów przed osiągnięciem górnej granicy wieku rozrodczego. Jest to więc wskaźnik płodności (por. 634-3), charakteryzujący jej znaczenie dla reprodukcji. Podobnie można obliczać współczynnik reprodukcji w linii męskiej ⁵ lub współczynnik reprodukcji mężczyzn ⁵, dające średnią liczbę urodzeń chłopców na nowo narodzonego chłopca generacji rodzicielskiej; proponowano także obliczanie współczynników reprodukcji dla obu płci łącznie ⁶, Współczynniki reprodukcji dotyczą zazwyczaj pewnych okresów, czasami jednak oblicza się współczynniki reprodukcji dla generacji ⁷ (153-5). Gdy nie ma dostatecznych danych dotyczących płodności według wieku, można próbować obliczać współczynnik reprodukcji netto za pośrednictwem wskaźnika odnowy ⁸. Wskaźnik ten uzyskuje się obliczając stosunek liczby dzieci w danym wieku (zazwyczaj dzieci poniżej 1 roku albo dzieci w wieku 0-4 lat) do liczby kobiet w wieku rozrodczym wśród ludności badanej i wśród ludności zastojowej (703-6) i worząc iloraz tych stosunków.

712

Oblicza się również inne wskaźniki reprodukcji. Tak np. rozbija się czasem współczynnik reprodukcji netto na składnik małżeński ¹ i składnik pozamałżeński ². Oblicza się także współczynnik małżeńskiej reprodukcji netto ³ dający liczbę małżeńskich urodzeń córek, jakie wydałaby na świat nowo urodzona dziewczyna, gdyby współczynniki zgonów, urodzeń, małżeństw i rozwiązywania małżeństw pozostały bez zmiany.

713

Współczynnik reprodukcji netto (711-3) i rzeczywista stopa przyrostu naturalnego (703-1) są ściśle z sobą powiązane. Współczynnik reprodukcji netto charakteryzuje przyrost ludności ustabilizowanej w ciągu długości trwania generacji ¹, czyli średniego odstępu czasu między kolejnymi generacjami ¹'. Długość generacji w linii żeńskiej równa się w przybliżeniu średniemu wiekowi matek ² w chwili urodzenia ich dzieci. Współczynniki reprodukcji (711-1) okresów dotyczą generacji hipotetycznych ³ lub generacji fikcyjnych ³, są to bowiem wskaźniki syntetyczne (por. 634-3), oparte na współczynnikach zaobserwowanych w różnych generacjach dla różnych grup wieku.

• 2. Odstęp między kolejnymi generacjami w linii męskiej odpowiada przeciętnemu wiekowi ojców w chwili urodzenia ich dzieci.

* * *