Uyghur Kompyutér Ilimi Jem'iyiti (UKIJ) -- Uyghur Unicode Fontliri

بۇ يەرنى بېسىپ ئويغان ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچى ۋە فونتلارنى تاللاپ قاچىلاڭ.

Bu yerni bésip font we Oyghan Uyghurche kirgüzgüch (U.A.R konupka taxtisi we Xelq'ara AZERTY/QWERTY konupka taxtisi) qachilang.

Click here to install Uyghur fonts and Oyghan Uyghur IME (UAR and International AZERTY/QWERTY keyboards).

ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرىنى MS-DOS قا كىرگۈزۈش ۋە ھەر خىل يۇمشاق دېتاللارنى ياساش ئارقىلىق ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىشلىرىنىڭ تەرەققىياتىغا تۆھپە قوشقان، شۇنداقلا تۆۋەندىكى ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرىنىڭ ھەر خىل ئاماللار بىلەن ياسىلىشىغا ئەڭ دەسلەپكى ئاساسنى ياراتقان شەخىسلەرگە ئالاھىدە رەھمەت ئېيتىمىز.

تۆۋەندىكى ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرى MS-DOS ،Windows 3.1 ،Windows 95/97 ،Windows 98 ،Windows 2000 ۋە Windows XP لەردە ھەر خىل نام، ھەر خىل «ئۆلچەم» لەردە ئىشلىتىلگەن. ئۇيغۇرچە Unicode ئىشلەتكەن ئەڭ دەسلەپكى خەت نۇسخىلىرى 2002- يىلى ئىيۇندا بارلىققا كەلگەن. شۇنىڭدىن ئېتىبارەن Unicode ئۆلچىمى ئىشلىتىدىغان ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرىنىڭ سانى ۋە ناملىرىمۇ كۆپىيىپ (تولۇقسىز سىتاتىستىكىلارغا ئاساسلانغاندا 30 نەچچە خىل خەت نۇسخىسى 500 نەچچە خىل ئوخشىمىغان نامدا ئىشلىتىلگەن) بىر قىسىم قالايمىقانچىلىقلار كېلىپ چىققان. جەمئىيىتىمىز ئۇ خىل ۋەزىيەتنى ئۆزگەرتىش ۋە خەت نۇسخىلىرىنى قېلىپلاشتۇرۇش ئۈچۈن ئىختىيار قىلغان خەتتاتلار، كومپيۇتېر مۇتەخەسىسلىرى، شىركەتلەر ۋە باشقا ئەزالاردىن پىكىر ئالغان. شۇ ئارقىلىق، 2004- يىلى دېكابىر ئېيىدا ئاشۇ خەت نۇسخىلىرى تۈنجى قېتىملىق رەتلەش ئارقىلىق خەت نۇسخىسى ناملىرى ئاساسەن مۇقىملاشتۇرۇلغان ۋە كۆرۈنەرلىك نەتىجىلەرگە ئېرىشكەن.

2006- يىلى مارت ئېيىدىن باشلاپ 2-قېتىملىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش ئېلىپ بېرىلىپ بۇرۇنقى خەت نۇسخىلىرىنىڭ ناملىرىغا مۇۋاپىق ئۆزگەرتىش كىرگۈزۈش، بۇرۇن ساقلانغان مەسىلىلەرنى تۈزەش، قازاقچە، قىرغىزچە ھەرپلەرنىمۇ قوشۇش، باسمىدا ئىشلىتىدىغان بەلگىلەرنىمۇ تولۇقلاش، ئۆلچەمسىز خەت نۇسخىلىرىدا يېزىلغان تېكىستلەرنىمۇ نورمال كۆرسىتەلەيدىغان قىلىش قاتارلىق تۈزىتىشلەر ئېلىپ بېرىلىپ مەتبەئە ئۆلچىمىگە ماسلاشتۇرۇلۇپ ئىشلەنگەن.

2- قېتىملىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش جەريانىدا ئۆلچەمسىز خەت نۇسخىلىرىدا يېزىلغان تېكىستلەرنىمۇ نورمال كۆرسىتەلەيدىغان قىلىش مەقسىتىدە قوشۇلغان بەزى ھەرپلەر 2004-يىل 17-دېكابىر بىرلىككە كەلگەن ئۇيغۇرچە ھەرپلەر كود جەدۋىلى بويىچە خەت كىرگۈزمەيدىغان بىر قىسىم ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەر تەرىپىدىن خاتا ئىشلىتىلىپ قېلىپ ئوخشىمىغان تەتقىقاتچىلار ياسىغان خەت نۇسخىلىرىدا «كود توقۇنۇشى» كەلتۈرۈپ چىقارغان بولغاچقا، 2008-يىل ئاخىرىدىن 2010-يىل ئاخىرىغىچە 3-قېتىملىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش ئېلىپ بېرىلدى.

ئەڭ يېڭى نۇسخىسىنى http://ukijorgfonts.googlecode.com/files/ukijorgfonts.zip دىن چۈشۈرۈڭ.

3- قېتىملىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش پائالىيىتى تۆۋەندىكى تەلەپلەر بويىچە ئېلىپ بېرىلدى:

1. خەت نۇسخىلىرى ئىچىدە http://unicode.org بەلگىلىگەن كود جەدۋىلىگە ئۇيغۇن بولمىغان ھەرپ-بەلگىلەر بولماسلىق (UKIJ Tughra ۋە UKIJ Orxun بىلەن باشلانغان فونتلار بۇنىڭ سىرتىدا)؛
2. 2004-يىل 17-دېكابىر بىرلىككە كەلگەن ئۇيغۇرچە ھەرپلەر كود جەدۋىلىگە ھۆرمەت قىلغان ئاساستا، خەت نۇسخىلىرىنىڭ بۇرۇنقى نامى، شەكلى ۋە غولىنى ساقلاپ قالغان ئاساستا مەسىلە بايقالغان ھەرپ-بەلگىلەرنىلا تۈزىتىش؛
3. خەت نۇسخىلىرى ياسىغۇچىلارنىڭ ئاپتورلۇق ھوقۇقىغا داۋاملىق ھۆرمەت قىلىش، ئاپتورلۇق ھوقۇقى قىسمىدىكى ئۇچۇرلارنى بۇرۇنقى پېتىچە ساقلاپ قېلىش؛
4. كېڭەيتىلگەن رايونىدىكى FBEA دىن FBFB غىچە بولغان كود ئورۇنلىرىغا يالغۇز ھەرپ شەكلىدە ئورۇنلاشتۇرۇلغان سوزۇق تاۋۇشلارنىڭ ھەمزىلىك قوشما شەكىللىرى («ئا، ئا، ئه، ئه، ئو، ئو، ئۇ، ئۇ، ئۆ، ئۆ، ئۈ، ئې، ئې، ئې، ئى، ئى، ئى» دىن ئىبارەت جەمئىي 18) نى ھەمزە («ئ» 0626) بىلەن خالىغان بىر سوزۇق تاۋۇشنىڭ ئاساسى رايوندىكى كودىنى بىرلەشتۈرۈش ئارقىلىق ئىپادىلەشكە بولغاچقا، ھەمدە «ئى» («پېئىل» دىكى) ۋە «ئې» («باغئېرىق» تىكى) ئىبارەت ئىككى قوشما شەكىللىرى Unicode ئىلمىي جەمئىيىتىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتمىگەچكە سوزۇق تاۋۇشلارنىڭ ھەمزىلىك قوشما شەكىللىرى ئىشلىتىش پايدىسىز دەپ قارىلىپ بۇندىن كېيىنكى فونتلارغا قوشماسلىق (ماۋۇ يەردىكى ئۇقتۇرۇشقا قاراڭ)؛ ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ 1983- يىل 9- ئاينىڭ 23- كۈنىدىكى تەستىقى بىلەن 1984- يىل 1- ئاينىڭ 1- كۈنىدىن باشلاپ ئومۇميۈزلۈك قوللىنىلىپ كېلىۋاتقان ھازىرقى زامان ئۇيغۇر ئېلىپبەسىنى ئاساس قىلغان ھالدا (تەپسىلاتى ئۈچۈن بۇ يەرگە قاراڭ) خەت نۇسخىلىرىدا «ھ» نىڭ 2 خىل شەكلىنىلا ئىشلىش؛
5. خەت نۇسخىلىرىنى تۈرگە بۆلۈش، خەت نۇسخىلىرىدىكى ھەرپ-بەلگىلەرنىڭ سانىنى تەۋە بولغان تۈر ۋە ئىشلىتىلىش ئىھتىياجىغا قاراپ مۇۋاپىق ھالدا تەڭشەش ئارقىلىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش يۈكىنى يەڭگىللىتىش؛
6. ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىپ، مەسىلە بايقالسا مۇدىرىيەتنىڭ قارارىغا ھۆرمەت قىلغان ئاساستا تۈزىتىش ئېلىپ بېرىپ، خەت نۇسخىلىرىدا ساقلانغان نۇقسانلارنى ئەڭ تۆۋەن دەرىجىگە چۈشۈرۈش.

ئالاھىدىكى: مەتبەئە ئۆلچىمىگە ماسلاشتۇرۇلغان، خەت نۇسخىسىغا كىرگۈزۈلگەن ھەرپ-بەلگىلەر 800-1400 گىچە بولۇپ ئۇلار ئەرەب، پارىس، ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز تىلى، شۇنداقلا چاغاتاي ئۇيغۇر تىلى ئېلىپبەلىرىدىكى بارلىق ھەرپلىرى؛ لاتىن، سلاۋيان (كىرىل)، گرېك ھەرپلىرى ۋە مەتبەئەدە ئىشلىتىلىدىغان شەرتلىك بەلگىلەر، تىنىش بەلگىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ تۈردىكى خەت نۇسخىلىرى كىتاب-ژۇرنال، گېزىت، ماقالە يېزىش ۋە بېسىش ئىشلىرىغا بەكرەك ماس كېلىدۇ.

ئالاھىدىكى: تور بەتچىلىك، يۇمشاق دېتال كۆرۈنمە يۈزى قاتارلىقلارغا ئىشلىتىشكە ماسلاشتۇرۇلغان، خەت نۇسخىسىغا كىرگۈزۈلگەن ھەرپ-بەلگىلەر 800-1000 گىچە بولۇپ، ئۇلار ئەرەب، پارىس، ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز تىلى، شۇنداقلا چاغاتاي ئۇيغۇر تىلى ئېلىپبەلىرىدىكى بارلىق ھەرپلىرى؛ لاتىن، سلاۋيان (كىرىل)، گرېك ھەرپلىرى ۋە مەتبەئەدە ئەڭ كۆپ ئىشلىتىلىدىغان شەرتلىك بەلگىلەر، تىنىش بەلگىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
UKIJ CJK خەت نۇسخىسى يانفون ۋە سىڭدۈرمە مەشغۇلات سىستېمىسى ئىشلىتىلىدىغان قاتتىق دېتال ئۈسكۈنىلىرىگە مەخسۇس ئىشلەنگەن خەت نۇسخىسى بولۇپ، گوگۇل شىركىتى پۈتۈن كودى ئۇچۇق تارقاتقان ئاندىرويىد سىڭدۈرمە مەشغۇلات سىستېمىسىغا ئىشلىتىلگەن خەت نۇسخىسىدىن پايدىلىنىپ، بۇنىڭدا ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز، ئەرەب، پارس يېزىقلىرىنىڭ ھەرپلىرى كودى، ئۇيغۇر لاتىن يېزىقى، قازاق لاتىن يېزىقى، ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز سلاۋىيان (كىرىل) يېزىقلىرى بەلگىلىرى، خەلقئارا ترانسكىپتسىيە بەلگىلىرى، ھەم بىر قسىم كۆپ ئىشلىتىلىدىغان ھەرپ-بەلگىلەر ئايرىم كېڭەيتىپ قوشۇلۇش ئارقىلىق ئىشلەندى. بۇ خەت نۇسخىسىدا جەمئىي 30 مىڭ دانە ھەرپ بەلگە بار بولۇپ، خەنزۇچە، ياپونچە، كورېئانچە ھەرپ-بەلگىلەرنىمۇ تولۇق ئۆز ئىچىگە ئالغان. خەت نۇسخىسىنى كىچىك ھالەتتىمۇ ئۇچۇق كۆرگىلى بولىدۇ، بۇ خەت نۇسخىسىنى نوكىيا شىركىتىنىڭ ئەقلىي ئىقتىدارلىق يانفونلىرى، گوگۇل شىركىتىنىڭ ئاندىرويىد مەشغۇلات سىستېمىسىدىكى يانفونلىرى، مىكروسوفت شىركىتىنىڭ ۋىندوۋس موبائىل مەشغۇلات سىستېمىسى قاچىلانغان يانفونلىرىدا ئىشلىتىشكە ماس كېلىدۇ.
UKIJ Ekran خەت نۇسخىسى يۇمشاق دېتال كۆرۈنمە يۈزى، تور بەتلەرنىڭ كۆرۈنمە يۈز لايىھەلىرىگە ئىشلىتىشكە ماس كېلىدۇ، بۇ خەت نۇسخىسىغا جەمئىي 1000 دانە ھەرپ-بەلگە ئورۇنلاشتۇرۇلدى. يۇمشاق دېتال كۆرۈنمە يۈزى ۋە تور بەتلەردە ئىشلىتىش ئېھتىماللىقى بولغان ھەرپ-بەلگىلەرنى تولۇق كىرگۈزۈشكە ئەھمىيەت بېرىلدى. ئۇندىن باشقا، خەتلەرنى كىچىك ھالىتىدىمۇ ئۇچۇق كۆرسىتىش ئۈچۈن 16px ،15px ،13px ،12px لاردىن تەشكىل تاپقان تۆت يۈرۈش چوڭ-كىچىكلىكتىكى چېكىتلىك تەسۋىرىي خەت ئامبىرى قوشۇلغان بولۇپ، 9pt دىن 16pt غىچە بولغان كىچىك خەتلەرنى چېكىتلىك تەسۋىرىي ھالىتىدە ئۇچۇق كۆرسىتىپ بېرىدۇ، 17pt دىن كېيىنكى ھالىتىدە ۋىكتورلۇق خەت ئامبىرىنى ئىشلىتىدۇ.
UKIJ Teng خەت نۇسخىسىنىڭ ئىنچىكە ۋە توم شەكلىنى تەڭ كەڭلىكتىكى خەت نۇسخىسىنى ئىشلىتىدىغان مەشغۇلات سىستېمىلىرىغا ئىشلىتىشكە بولىدۇ، بارلىق ھەرپلەرنىڭ كەڭلىكى ئوخشاش كەڭلىكتە ياسالغان، بۇ 8*16، 16*16 كەڭلىكتىكى تەڭ كەڭلىكتىكى خەت نۇسخىسىنى ئىشلىتىدىغان بارلىق سىستېمىلارغا تولۇق ماسلىشالايدۇ.
UKIJ Tor خەت نۇسخىسىنىڭ ئىسمىدىنلا بېلىۋېلىشقا بولىدۇكى، بۇ خەت نۇسخىسىنى تور بېكەتلەرنىڭ كۆرۈنمە يۈزىنى لايىھەلەشكە ئىشلىتىشكە ماس كېلىدۇ. بۇ خەت نۇسخىسىغا جەمئىي 1000 دانە ھەرپ-بەلگە ئورۇنلاشتۇرۇلدى. يۇمشاق دېتال كۆرۈنمە يۈزى ۋە تور بەتلەردە ئىشلىتىش ئېھتىماللىقى بولغان ھەرپ-بەلگىلەرنى تولۇق كىرگۈزۈشكە ئەھمىيەت بېرىلدى. ئۇندىن باشقا، خەتلەرنى كىچىك ھالىتىدىمۇ ئۇچۇق كۆرسىتىش ئۈچۈن 16px ،15px ،13px ،12px لاردىن تەشكىل تاپقان تۆت يۈرۈش چوڭ-كىچىكلىكتىكى چېكىتلىك تەسۋىرىي خەت ئامبىرى قوشۇلغان بولۇپ، 9pt دىن 16pt غىچە بولغان كىچىك خەتلەرنى چېكىتلىك تەسۋىرىي ھالىتىدە ئۇچۇق كۆرسىتىپ بېرىدۇ، 17pt دىن كېيىنكى ھالىتىدە ۋىكتورلۇق خەت ئامبىرىنى ئىشلىتىدۇ.
UKIJ Tuz Tom خەت نۇسخىسىنىڭ تور بېكەت ۋە ئادەتتىكى يېزىقچىلىق ئىشلىرىدا كۆپ ئىشلىتىلىدىغان خەت نۇسخىلىرىنىڭ بىرى ئىكەنلىكىنى كۆزدە تۇتۇپ، بۇ مەزگىللەردىكى خەت نۇسخىلىرىنى تۈزىتىش ۋە ئەلالاشتۇرۇش جەريانىدا، مەزكۇر خەت نۇسخىسى كۆپ قېتىم ئىشلەندى، بۇ قېتىم يېڭىلانغان نەشرىنىڭ ئالاھىدىلىكى شۇكى، بۇ خەت نۇسخىسىغا كىچىك ھالىتىدىمۇ ئوچۇق كۆرسىتىلىدىغان چېكىتلىك خەت تەسۋىرى ئىشلىتىلمىگەن بولسىمۇ، خەت نۇسخىسىنى ئەڭ كىچىك ھالىتىدىمۇ ئۇچۇق كۆرگىلى بولىدۇ. ئېكران يۈزى كۆڭۈلدىكى ھالىتىگە ياكى سۈزۈك ھالىتىگە تەڭشەلگەندىمۇ كىچىك خەتلەرنى ئۇچۇق كۆرۈش مەقسىتى ئىشقا ئاشۇرۇلدى.

ئالاھىدىكى: ئاساسلىقى گۈزەل-سەنئەت لايىھەچىلىكى، ئېلان سۆزلىرى، ماۋزۇ قاتارلىق ئىش تۈرلىرىدە ئىشلىتىلىدۇ. ئىشلىتىش دائىرىسى ئېھتىياجى كۆزدە تۇتۇلۇپ، ھۆسنىخەت نۇسخىلىرىنىڭ ئىخچام ۋە يېقىشلىق بولۇشى ئۈچۈن ئۇيغۇرچە، قازاقچە، قىرغىزچە ھەرپ-بەلگىلەر؛ ئۇيغۇر لاتىن يېزىقى، قازاق لاتىن يېزىقىدىكى بىر قىسىم ئالاھىدە ھەرپ-بەلگىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئاساستا 400 دانە ھەرپ-بەلگىلەرلا كىرگۈزۈلدى.
بالىلارنىڭ قول كۆندۈرۈپ مەشىق قىلىشى ئۈچۈن ئالاھىدە ياسالغان UKIJ Elipbe نامىدىكى تۆت خىل خەت نۇسخىسىغىلا ئۇيغۇرچە، قازاقچە، قىرغىزچە كىرىل يېزىقىدىكى ھەرپ-بەلگىلەر قوشۇپ قويۇلدى. ھەم ئۆرنەك رەسىمدە كۆرسىتىلدى.
UKIJ Tughra دېگەن خەت نۇسخىسىغا ھەر خىل شەكىللەر، نەقىشلەر، ھۆسىنخەتلەر، شەرتلىك بەلگىلەر كىرگۈزۈلگەن بولۇپ، http://unicode.org كود ئورنى بېرىلگەن بەلگىلەرگە ئۆز كودى بويىچە كود نومۇرى كىرگۈزۈلدى، كود ئورنى يوق بەلگە-شەكىللەر خەت نۇسخىسىنىڭ ھەرقايسى بۆلەكلىرىگە ئىختىيارى ئورۇنلاشتۇرۇلدى. ئىشلەتكۈچىلەر لازىملىق بولغان بەلگە-شەكىللەرنى يېزىق بىرتەرەپ قىلىش يۇمشاق دېتاللىرىنىڭ ھەرپ-بەلگە قىستۇرۇش ئىقتىدارىدىن پايدىلىنىپ ئىشلىتەلەيدۇ.
UKIJ Orxun-Yensey خەت نۇسخىسىغا ئۇيغۇرلار مىلادىدىن ئىلگىرى ۋە مىلادىدىنىڭ ئالدىلىرىدا ئىشلەتكەن ئورقۇن ئۇيغۇر يېزىقىدىكى ھەرپ-بەلگىلەر بىلەن ياسالغان بولۇپ، http://unicode.org دىكى كود ئورۇنلىرى ئاساس قىلىنماي، كىرگۈزۈشكە قولايلىق بولۇشى ئۈچۈن لاتىنچە ئاساسىي رايونغا ئورۇنلاشتۇرۇلدى. ئىشلەتكۈچىلەر كۇنۇپكا تاختىسىدىن بىۋاستە كىرگۈزۈش ۋە ھەرپ-بەلگە قىستۇرۇش ئىقتىدارىدىن پايدىلىنىپ ئىشلىتەلەيدۇ.

ئالاھىدىكى: ئالما كومپيۇتېرى ۋە ئالما يانفونلىرىدا نورمال ئىشلەيدۇ. سىستېما خەت نۇسخىسى قىلىشقىمۇ مۇۋاپىق كېلىدۇ، بارلىق ئالما يۇمشاق دېتاللىرىدا ئۇيغۇرچە، قازاقچە ۋە قىرغىزچە ھەرپلەرنىڭ ئۇلىنىشى نورمال كۆرىنىدۇ.
ئالدىنقى ئۈچ تۈرگە كىرگۈزۈلگەن باشقا خەت نۇسخىلىرىمۇ ئالما كومپيۇتېرىنىڭ بىر قىسىم يۇمشاق دېتاللىرىدا نورمال ئىشلەيدۇ، بىراق بەزى تور كۆرگۈ ۋە يېزىق بىرتەرەپ قىلىش يۇمشاق دېتاللىرىدا ھەرپلەرنىڭ ئۇلىنىشى نورمال كۆرۈنمەيدىغان ئەھۋاللار مەۋجۇد، بۇ خىل مەسىلىنى ھەل قىلىش ئۇسۇلى داۋاملىق تەتقىقات ئۈستىدە.

سەۋىيىمىز چەكلىك، خالىس ھەمكارلىشىدىغانلار ئاز، مەبلەغ ۋە ۋاقىت قىس بولۇش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن فونتلاردا ھەر خىل كەمچىللىكلەر ساقلانغان بولىشى مۇمكىن. ئەگەر، بايقىسىڭىز http://www.ukij.org/uey/modules.php?name=Forums&file=viewtopic&t=326#1518 گە پىكىر يېزىپ خەۋەر قىلغايسىز.

يۇقىرىدىكى خەت نۇسخىلىرى بېكىتىمىزگە چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ UKIJ غا تەۋە بولۇپ خەلقئارالىق LGPL ئىجازەتنامىسى (http://www.gnu.org/licenses/lgpl.html) بىلەن تارقىتىلدى. بۇ دېگەنلىك، ھەر قانداق كىشى بۇ خەت نۇسخىسىلىرى ھەقسىز ئىشلىتىپ ئۆزلىرىنىڭ ھەقلىق ۋەياكى ھەقسىز مەھسۇلاتلىرغا قوشۇپ تارقاتسا بولىىغانلىقىنى چۈشەندۈرىدۇ.

ئىشلەتكۈچىلەرگە ئەڭ يېڭى ھەم ئىشەنچلىك خەت نۇسخىسى تەمىنلەشكە كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن باشقا تور بېكەتلەردىكى ئۇلىنىشلارنىڭ http://www.ukij.org/fonts غا قارىتىلىشىنى سورايمىز.

2- ۋە 3- قېتىملىق خەت نۇسخىلىرىنى تۈزەش پائالىيىتىدە مىننەتسىز ئالاھىدە خىزمەت كۆرسەتكەن تۇرسۇنجان سۇلتان ئەپەندىمگە ئالاھىدە رەھمەت ئېيتىمىز. خەت نۇسخىلىرىنى Unicode ئۆلچىمىدە ئۆزگەرتىپ ياساپ بىرلىك ئۈچۈن كۆپچىلىككە سوۋغات قىلغان يۇقىرىدىكى جەدۋەلدە ئىسمى بار بارلىق شەخىسلەرگە؛ خەت نۇسخىلىرىنى سىناپ قىممەتلىك پىكىرلىرىنى ئايىمىغان بىلىك، نۇرقۇت، ئىنتىل قاتارلىق تور بېكەتلىرىدىكى تورداشلارغا رەھمەت ئېيتىمىز.

ئاپتورلۇق ھوقۇقى ھەققىدە:

ئەسلى ئاپتورلارنىڭ ئەمگىكىگە ھۆرمەت قىلىش يۈزىسىدىن ئۇلارنىڭ نامىنى ئەسكەرتىپ ئۆتتۇق. نارازىلىق ياكى تۈزىتىش پىكىرى بارلار گۇۋاھلىق بەرگۈچىلەر بىلەن ئالاقىلاشسا، ياكى راستچىللىق بىلەن ئۆز-ئۆزىنى تۈنجى قېتىم ياسىغانلار تىزىملىكىگە قوشسا بولىدۇ، يۇقىرىدىكى «ياسىغۇچىلار» دا ئىسمى يېزىلغان كىشىلەرنىڭ نامى تۆۋەندىكى گۇۋاھلىقتىن ئۆتكەن تۇنجى قېتىم ياسىغانلار تىزىملىكىدە بولمىسا Unicode قا ئايلاندۇرۇپ ئۆزگەرتىپ ياسىغۇچىلار دەپ قارىلىدۇ.

يۇقىرىدىكى فونتلارنىڭ ئىچىدە ئەرەب ۋە پارىسچە ۋە باشقا فونتلار ئاساسىدا ئۆزگەرتىپ ئىشلەنگەن فونتلار بار، ئەڭ بۇرۇن ياسىغۇچىنى بىلىدىغانلار بولسا (مەيلى يۇنىكود ئىشلەتكەن ياكى ئىشلەتمىگەن بولسىمۇ) گۈۋاھلىق بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمىز، گۇۋاھلىق بېرىلمىگەنلىرى بىردەك ئۆزگەرتىپ ئىشلەنگەن فونتلار دەپ قارىلىدۇ.

شۇنى ئەسكەرتىپ ئۆتۈشىمىز كېرەككى، تۈنجى قېتىم ياسىغانلارنى ئېتىراپ قىلىش ۋە بىرلىك ئۈچۈن پايدىلىق فونتلارنى ئۆزگەرتىپ ئىشلەش نومۇس ئەمەس، يالغاندىن «تۇنجى قېتىم ياسىغان» بولىۋېلىش ياكى باشقىلارنىڭ ئەمگەك مېۋىسىنى باشقا نامدا ئۆزگەرتىپ ئۆزىنىڭ قىلىۋېلىش نۇمۇس. UKIJ دەلىل ئىسپات ياكى گۈۋاھچىسىز «تۈنجى قېتىم ياسالغان» فونتلارنى ئېتىراپ قىلمايدۇ ھەم ئۆزگەرتىپ ياسىغۇچى دەپ قارايدۇ.

UKIJ كومپيۇتېر ساھەسىدىكى بارلىق تەتقىقاتچى، ھەۋەسكارلارنى ئۆلچەم ئىشلىتىش ئىمكانىيىتى يار برىدىغان يۇمشاق دېتاللار ئۈچۈن ئۆلچەمسىز خەت نۇسخىسى ۋە ئۆلچەمسىز كىرگۈزگۈچ تارقىتىشنى توختىتىپ، مەسئۇلىيەتچانلىق نۇقتىسىدىن چىقىپ كەسپىي ئەخلاق يېتىلدۈرۈشكە چاقىرىدۇ (بۇ ئۇچۇرلارنى باشقا بېكەتلەردىمۇ خەۋەر قىلىپ قويغايسىز).

تۈنجى قېتىم ئۇيغۇرچە فونت ياسىغان تۆۋەندىكى شەخسلەرگە ئالاھىدە رەھمەت ئېيتىمىز

ئەسلىيە نۇسخىسى: 1998-1999- يىللاردا شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى كومپيۇتېر فاكۇلتىتى 94- يىللىق 2- سىنىپتىكى خەتتات ۋە كومپيۇتېرشۇناس تۇيغۇن ئوسمان ئەپەندى تۇنجى قېتىم ياسىغان. (گۇۋاھلىق بەرگۈچى: ۋارىس ئا. جانباز)

رۇقئى (ياكى كەسمە) نۇسخىسى: 1999—2000 يىللاردا شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى كومپيۇتېر فاكۇلتىتى 95- يىللىق 1- سىنىپتىكى خەتتات ۋە كومپيۇتېرشۇناس نىجات ئەپەندى تۇنجى قېتىم ياسىغان. (گۇۋاھلىق بەرگۈچى: ۋارىس ئا. جانباز)

UKIJ Esliye Chiwer, UKIJ Kufi Chiwer, UKIJ Chiwer Kesme بۇ 3 خەت نۇسخىسىنى 1999-2000- يىللادا مەرھۇم ئابدۇراھمان ئابدۇقادىر ئەپەندى تۇنجى قېتىم ياسىغان. (گۇۋاھلىق بەرگۈچى:ئالىم ئەھەت، ئابلىپىز دانا، مەمەتجان ئىلچى)

UKIJ Basma, UKIJ Tuz (Bold), UKIJ Zilwa, UKIJ Tuz Tom خەت نۇسخىسى: 1998-يىللىرى ئۇيغۇرسوفت شىركىتىدىن ئالىم ئەھەت ئەپەندى تۇنجى قېتىم ياسىغان (باشقا خەت نۇسخىلىرى بولسا يەنە قۇشۇپ قويىلىدۇ، گۇۋاھچى: http://www.ukij.org/uey/modules.php?name=Forums&file=viewtopic&t=326#1498)

UKIJ Kufi خەت نۇسخىسى : 1997-يىلى ئۆكتەبىردە ھازىر جۇڭگو نېفىت گۇرۇھىدا ئىشلەۋاتقان كومپيۇتېرشۇناس ئالىم ئابدۇللا ئەپەندى تۈنجى قېتىم ياسىغان. (ئىزاھات)

UKIJ Tuz Basma ،UKIJ Tuz Basma Bold ،UKIJ Ekran ،UKIJ Tor ،UKIJ Teng ،UKIJ Teng Bold ،UKIJ Orxun-Yensey ،UKIJ Orqun Basma ،UKIJ Orqun Yazma ،UKIJ Elipbe ،UKIJ Elipbe Bold ،UKIJ Eipbe Chekitlik UKIJ Elipbe ،Chekitlik Bold ،UKIJ_Mac Basma ،UKIJ_Mac Basma Bold ،UKIJ_Mac Ekran ،UKIJ_Mac Ekran Bold خەت نۇسخىلىرى : ئالپسوفت شېركىتىدىن تۇرسۇنجان سۇلتان ياسىغان. (ئىزاھات)

ئەسلى ئاپتورىنى راستىنلا بىلسىڭىز داۋاملاشتۇرۇڭ...

ئۇيغۇرچە فونتلارنىڭ بىرلىككە كېلىش تارىخى

• 2002-يىل ئىيۇن: تۇنجى ساپ ئۇيغۇرچە Unicode نى ئاساس قىلغان فونت ياسالدى ۋە ئۇنىڭغا Uyghur Tuz Unicode دېگەن نام قويۇلۇپ ھەقسىز تارقىتىلدى؛
• 2003-يىل 1-دېكابىر: «ئۇيغۇرچە فونتنى ئۆلچەملەشتۈرۈش ھەققىدە تەكلىپ» ئېلان قىلىندى؛ (بۇ ماقالە 2003-يىلى يېزىلغان پېتىچە ئەينەن تارقىتىلدى. ماقالىدا شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ Uyghur Naskh Tom دېگەن ئۆلچەمسىز فونتى ئىشلىتىلگەن. ئەگەر ھەرپلەر نورمال كۆرۈنمىسە ئۇ فونتنى بۇ يەردىن چۈشۈرۈپ قاچىلاڭ.)
• 2004-يىل 17-يانۋار: «ئۇيغۇرچە فونتلارنى ئۆلچەملەشتۈرۈش ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى» ئېچىلدى. «ى، ھ، ئە» لارنىڭ ئورنى ئېنىق بېكىتىلدى، بىر قىسىم فونتلارغا UKIJ بىلەن باشلانغان ناملار بېرىلدى؛
• 2004-يىل 3-ئاپرىل: «ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىلىمى جەمئىيىتى» رەسمىي قۇرۇلدى ۋە ئۇنىڭ بىرىنچى نۆۋەتلىك ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى ئېچىلدى؛ شۇ ئايدا تور بېكىتى http://www.ukij.org قۇرۇلدى.
• 2004-يىل 7-دېكابىر: ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىلىمى جەمئىيىتىنىڭ 2- نۆۋەتلىك ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنىنىڭ 1- باسقۇچلۇق يىغىنى ئېچىلدى، بىر قىسىم فونتلارنىڭ نامى مۇقىملاشتۇرۇلدى؛
• 2004-يىل 10-دېكابىر: ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىلىمى جەمئىيىتىنىڭ 2- نۆۋەتلىك ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنىنىڭ 2- باسقۇچلۇق يىغىنى ئېچىلدى، فونتلارنىڭ نامى پۈتۈنلەي مۇقىملاشتى.

Legal notice: All fonts are distributed for free and released under LGPL License LGPL and Open Font License Open Font licenses.
We will not be liable for any loss or damage you suffer, whether directly or indirectly, as a result of your use of third party software. However, we guarantee the accuracy and/or reliability of the Uyghur Unicode fonts. Contributions and suggestions are welcomed, please contact us.

Useful links:
- Official recommendation for the English transcription of the word "ئۇيغۇر " / 《维吾尔》 (Uighur or Uyghur or Uigur or ...)
- Free Uyghur software for Mac OS
- Web Development Considerations for Unicode-based Text Processing in Uyghur Language