Aan de oprichting van STORA (in de beginjaren 'STOLA-Dessel') in 1999 gaat een hele geschiedenis vooraf. NIRAS, de beheerder van het radioactief afval in België, had toen al een lange weg afgelegd in de zoektocht naar een definitieve oplossing voor het Belgisch laag- en middelradioactief kortlevend afval. Hieronder geven we een overzicht.
De overheidsinstelling NIRAS is opgericht om al het Belgisch radioactief afval te beheren. Voor het laagradioactief en kortlevend afval gaat NIRAS op zoek naar een definitieve bergingsplaats.
Op basis van geologisch onderzoek komt NIRAS tot een lijst met 98 geschikte locaties. Maar geen enkele van de betrokken gemeenten reageert hier positief op en is bereid om het afval definitief op haar grondgebied te ontvangen.
NIRAS kiest een andere aanpak. Voortaan wordt niet alleen de technische haalbaarheid van een berging, maar ook de maatschappelijke aanvaardbaarheid bekeken.
NIRAS gaat op zoek naar gemeenten die bereid zijn om een partnerschap op te richten om te onderzoeken of de lokale gemeenschap een bergingsinstallatie zou aanvaarden.
De gemeente Dessel gaat in op de vraag van NIRAS. De nucleaire bedrijven die actief zijn in de regio produceren heel wat radioactief afval dat ‘tijdelijk’ opgeslagen wordt in Dessel. Dessel is dus gebaat bij een degelijke definitieve oplossing die ook op lange termijn veilig is.
Zo wordt in 1999 de vzw STORA geboren (in de beginjaren ‘STOLA-Dessel’). STORA staat voor Studie- en Overleggroep Radioactief Afval en wordt opgericht als partnerschap tussen de gemeente Dessel en NIRAS.
Is het technisch mogelijk om het Belgisch laagradioactief en kortlevend afval in Dessel te bergen voor 300 jaar? En is dat aanvaardbaar voor de Desselaars? Dat zijn de vragen die de Desselse gemeenschap zou gaan onderzoeken, samen met NIRAS.
(In de buurgemeente Mol en in het Waalse Fleurus-Farciennes worden daarna gelijkaardige partnerschappen opgericht.)
STORA gaat ermee akkoord dat er een bovengrondse bergingsinstallatie in Dessel komt, maar wel onder een aantal voorwaarden. De veiligheid voor mens en milieu is daarbij de eerste prioriteit.
Op vraag van STORA zijn de plannen van de berging nog aangepast en komt er bijvoorbeeld een kelderruimte onder de berging, zodat een inspectierobot de onderkant van de installatie kan controleren.
STORA vraagt ook lokale meerwaarden: een communicatiecentrum, een fonds voor een duurzaam Dessel, een gezondheidsstudie... (De partnerschappen in Mol en Fleurus-Farciennes komen ook tot een positief rapport.)
De voltallige gemeenteraad van Dessel gaat akkoord met het STORA-rapport én met de voorwaarden die erin staan. Dan is het wachten op de beslissing van de federale regering. Ondertussen veranderde STOLA-Dessel van naam en werd officieel ‘STORA’.
De federale regering beslist dat het laagradioactief afval definitief in Dessel geborgen wordt. Én alle Desselse voorwaarden worden aanvaard. Het volledige project wordt gefinancierd door de producenten van het radioactief afval dat geborgen zal worden.
NIRAS installeert een projectteam in Dessel en begint met het uitwerken van het technisch concept van de berging. En dat duurt een tijd, want het gaat tot in het kleinste detail.
Ook de meerwaardeprojecten worden volledig uitgewerkt, in samenwerking met STORA en MONA.
Het eerste meerwaardeproject wordt gerealiseerd: de 3xG-gezondheidsstudie wordt opgestart, met 300 baby’s uit Dessel, Mol en Retie. Zij zullen medisch opgevolgd worden tot ze 18 jaar zijn.
NIRAS dient een vergunningsaanvraag in, op basis van een uitgebreid veiligheidsdossier. De veiligheidsoverheid, FANC, stelt nog heel wat bijkomende vragen. Het proces voor de vergunningsaanvraag duurt daardoor langer dan voorzien. Het is een complex en
omvangrijk dossier en bovendien is het de eerste keer dat er in België een vergunning wordt aangevraagd voor een dergelijke installatie.
Pas na tien jaar, in 2023, wordt de nucleaire vergunning voor het bouwen van de berging afgeleverd.
Een belangrijk meerwaardeproject dat door STORA gevraagd werd, wordt opgericht: het Lokaal Fonds. Dat fonds zal 300 jaar lang een meerwaarde creëren voor de bevolking van Dessel en Mol. Zo moet het zorgen dat het draagvlak voor de berging blijft bestaan.
Tabloo opent zijn deuren. Het is een bezoekerscentrum dat je meevoert in de wereld van radioactiviteit. Dankzij STORA is het ook een ontmoetingscentrum voor Desselaars, met een theaterzaal, vergaderzaaltjes, een evenementenwei, een park en een bistro.
Een mijlpaal: NIRAS verkrijgt eindelijk de nucleaire vergunning voor het bouwen van de oppervlakteberging in Dessel, tien jaar na de originele vergunningsaanvraag.
NIRAS start met de bouw van de bergingsinstallatie, de werf van de eeuw voor Dessel. In de eerste fase worden 20 modules gebouwd, die samen 300 meter lang, 60 meter breed en 20 meter hoog zijn. (In een tweede fase wordt een nieuwe reeks van nog eens 14 modules gebouwd.)
Het eerste radioactief afval wordt geborgen in de bergingsmodules: de exploitatiefase start.
Al het laagradioactief afval is overgebracht naar de bergingsinstallatie. De berging is volledig gevuld en wordt dichtgemaakt en afgedekt met verschillende beschermingsmaterialen. Twee grote groene heuvels in het landschap zijn het eindresultaat.
Ook na de sluiting en de afdekking lopen de controles verder: de afgesloten installatie wordt constant gecontroleerd. De bewegingen van het water, de stabiliteit en de ondergrond worden gecontroleerd.
De controlefase loopt af: na ongeveer 300 jaar is de radioactiviteit in het afval uitgedoofd en moet de installatie niet meer gecontroleerd worden. Het terrein is nu gewoon toegankelijk voor iedereen.
Word lid en zet je schouders mee onder STORA!
Stel je kandidaat voor één van onze werkgroepen.